Pigmejka, znana również jako małpka karłowata (Cebuella), to jedna z najbardziej fascynujących i uroczych przedstawicielek świata naczelnych. Ze względu na swoje miniaturowe rozmiary i zwinność, budzi duże zainteresowanie zarówno wśród naukowców, jak i miłośników dzikiej przyrody. Mimo drobnej postury, jej życie i zwyczaje są niezwykle ciekawe.

Wygląd i cechy charakterystyczne

Pigmejka jest uznawana za najmniejszą małpę świata. Dorosły osobnik osiąga zaledwie 12–16 cm długości ciała (bez ogona), a jego ogon mierzy nawet 17–23 cm. Waga dorosłych osobników waha się w granicach 100–150 gramów. Ma bardzo gęste, puszyste futerko w odcieniach brązu, szarości i żółci, które dobrze maskuje ją w koronach drzew. Jej twarz jest mała, o dużych oczach i delikatnych rysach, co nadaje jej niemal „dziecięcy” wygląd. Charakterystyczny jest także długi, prążkowany ogon, który pomaga utrzymać równowagę podczas skakania między gałęziami.

Środowisko życia

Pigmejka występuje naturalnie w lasach deszczowych dorzecza Amazonki, głównie w Brazylii, Peru, Kolumbii i Ekwadorze. Jej siedliska to głównie wilgotne lasy nizinne oraz lasy nadrzeczne. Żyje w koronach drzew, bardzo rzadko schodząc na ziemię. Dzięki niewielkim rozmiarom potrafi poruszać się po cienkich gałązkach i pniach, gdzie większe zwierzęta nie mają dostępu. Jest doskonale przystosowana do życia wśród gęstej roślinności – jej pazury (zamiast typowych dla większości małp paznokci) pozwalają jej czepiać się kory drzew i sprawnie się po niej wspinać.

Tryb życia i dieta

Pigmejki prowadzą dzienny tryb życia, są bardzo aktywne od rana do popołudnia. Żyją w małych, rodzinnych grupach liczących zazwyczaj od 2 do 9 osobników. Są to zwierzęta społeczne, utrzymujące bliskie więzi przez wzajemne czyszczenie futerka i komunikację dźwiękową. Ich "język" składa się z szeregu pisków, gwizdów i innych dźwięków, służących do ostrzegania przed drapieżnikami, lokalizowania się nawzajem oraz wyrażania emocji.

Dieta pigmejki jest dość unikalna – w dużej mierze składa się z soków drzewnych i żywic. Za pomocą ostrych, dolnych siekaczy wygryzają dziury w korze drzew, a następnie zlizują wyciekający sok. Oprócz tego zjadają owady, niewielkie bezkręgowce, owoce oraz nektar.

Rozmnażanie i opieka nad młodymi

Pigmejki są monogamiczne, co oznacza, że łączą się w trwałe pary na dłuższy czas. Ciąża u samicy trwa około 4,5 miesiąca, po czym zazwyczaj rodzą się bliźnięta – rzadziej jedno lub trojaczki. Nowonarodzone młode ważą zaledwie kilkanaście gramów. Ciekawostką jest fakt, że główną opiekę nad potomstwem sprawuje samiec – nosi młode na plecach, a samica karmi je jedynie mlekiem. Taki podział obowiązków sprzyja silnym więziom rodzinnym i ułatwia przetrwanie młodych w trudnych warunkach leśnych.

Zagrożenia i ochrona

Choć pigmejki nie są obecnie uznawane za gatunek bezpośrednio zagrożony wyginięciem, to ich populacja maleje głównie z powodu wycinki lasów deszczowych oraz handlu egzotycznymi zwierzętami. Ich miniaturowe rozmiary i słodki wygląd sprawiają, że są pożądanym towarem na czarnym rynku. Niestety, warunki życia w niewoli są zazwyczaj bardzo nieodpowiednie i szkodliwe dla ich zdrowia.

Na szczęście coraz więcej organizacji działa na rzecz ochrony ich siedlisk oraz prowadzi programy edukacyjne i badawcze, które mają na celu zwiększenie świadomości na temat tych niezwykłych małp.